جعفر تکبیری
جایگاه ایران در پایان دادن به هژمونی دلار
این اتفاق در شرایطی افتاده که ایالات متحده نیز خود با شکل دادن به جنگ‌های متعدد اقتصادی با غول‌های تجاری جهان از جمله چین، اروپا و روسیه روند تضعیف دلار را شدت بخشیده و این انگیزه را در میان غول‌های تجاری جهان به وجود آورده که آنان نیز به صف متقاضیان حذف دلار از چرخه اقتصادی خود و رجوع به ارز جایگزین بپیوندند. در بین کشور‌های جهان دو کشور روسیه و چین در این راستا به صورت مصمم و پیوسته با ارائه راهکارها، راه‌اندازی ابزار‌ها و سازوکار‌های مختلف، در حال کاهش نقش دلار در اقتصاد خود و به دنبال آن اقتصاد جهانی هستند.
برای مثال کشور چین در نظر دارد تا ارز ملی خود یعنی یوآن را بین‌المللی کرده و از این طریق وابستگی خود به سیستم پولی و مالی بین‌المللی که تحت اختیار دلار و سامانه‌های آن است را کاهش دهد. درست همین دو روز قبل بود که یک اقتصاد‌دان عنوان کرده بود اهمیت جهانی ارز یوآن چین رو‌به افزایش است و در صورتی که پکن سیستم مالی خود را به روی کشور‌های دیگر باز کند، جریان مبادلات پول در بلندمدت رو به رشد خواهد رفت.
برنامه چین در این حوزه به این ترتیب است که در مبادلات بین‌المللی به ویژه مبادلات نفت و انرژی در جهان نقش ویژه‌ای ایفا کند و از این طریق یوآن را در این مبادلات جایگزین دلار کند و عملاً با افزایش تقاضای مبادلاتی یوآن شهرت جهانی این ارز را افزایش دهد. در همین ارتباط گفته می‌شود که چین پیمانی را با ایران به امضا رسانده که بر اساس آن هزینه خرید‌های نفتی خود از ایران را به ارز یوآن پرداخت کند و ایران نیز با استقبال از این موضوع، روز یک‌شنبه ۲۸ مردادماه یوآن را جایگزین دلار در سامانه نظارت ارزی خود (سنا) کرد. علاوه بر ایران، چین با بیش از ۳۵ کشور پیمان پولی دوجانبه منعقد کرده و از طرفی در حال متقاعد نمودن کشور‌های نفتی خلیج‌فارس از قبیل: امارات، عربستان و سایر کشور‌های عضو اوپک برای کنار گذاشتن سیستم پترودلاری از مبادلات نفتی است.
روسیه نیز شرایطی مشابه چین داشته و علاوه بر آن با امریکا دچار تنش‌های سیاسی و اقتصادی است. بنابراین به دنبال این است که از طریق کنار گذاشتن دلار و سیستم‌های وابسته به آن به مقابله با امریکا و سلطه دلار پرداخته و اثر تحریم‌های اعمال شده از طریق این کشور را کاهش دهد. در این راستا می‌توان به حذف دلار از بندر‌های این کشور، پیمان پولی دوجانبه گسترده با چین و مبادله با ارز‌های ملی از آن طریق، راه‌اندازی یک سیستم جایگزین سوئیفت و اقداماتی از این دست اشاره کرد. در اروپا نیز شرایط چنین است و اروپایی‌ها که سال‌هاست به دنبال خلق قدرت برای واحد پولی خود یعنی یورو هستند، این فرصت را مغتنم شمرده‌اند و در حال ترویج تجارت با یورو با کشور‌های خارج از این اتحادیه هستند. جالب اینجاست که اروپا سال‌هاست که تسویه‌حساب‌های تجاری خود را در داخل اتحادیه با ارز یورو انجام می‌دهد. حال نکته مهم اینجاست که این اتفاقات مهم در حوزه تضعیف دلار یک موقعیت بی‌نظیر برای ایران است که بتواند تحریم‌های ناعادلانه امریکا را بی‌اثر کند و با عقد پیمان‌های تجاری بر پایه ارز سوم با کشور‌های مختلف از جمله روسیه، چین، هند، اتحادیه اروپا و ترکیه عملاً یک گام بزرگ در مسیر تقویت اقتصادی خود و کمک به پایان دادن هژمونی دلار بردارد. اتفاقی که می‌تواند یک مبارزه عملی علیه امریکا در حوزه اقتصادی باشد.